‹ Wstecz

 

 

     Podjęcie decyzji o odebraniu sobie życia, jest zwykle złożonym procesem, na który osoby bliskie mogą mieć znaczący wpływ. Zdarzają się sytuacje, w których jest to wynik impulsywnego działania pod wpływem silnych emocji albo gwałtownie przebiegających zaburzeń psychicznych. W takiej sytuacji przerwanie ciągu decyzji prowadzących do samobójstwa może się okazać niewykonalne. Jednak większość osób popełniających samobójstwo zgłasza wcześniej takie zamiary, często w zdecydowany i jednoznaczny sposób. Obserwuje się u nich szereg objawów obejmujących myślenie, emocje i zachowania, które świadczą o pogłębiającym się kryzysie psychicznym i narastaniu zagrożenia samobójczego. 

 

Etapy procesu decyzyjnego dotyczącego odebrania sobie życia: 

 

• Myśli o treści depresyjnej – mogą obejmować niską ocenę siebie, swojej aktualnej sytuacji, przeszłości i przyszłości, poczucie braku sensu, celu, nadziei. 

 

• Rozważania o śmierci – refleksje związane z przemijaniem, nieuchronnością śmierci, procesem umierania czy duchowymi aspektami życia pośmiertnego.  

 

• Przyzwolenie na śmierć drogą naturalną na przykład we śnie, życzenie sobie śmierci – ujawnia się w takich wypowiedziach jak: „nie zabiję się, ale chciałbym już się nie obudzić”; „chciałbym szybko i bezboleśnie umrzeć, by przestać w końcu czuć”. 

 

• Rozmyślanie o samobójstwie jako zjawisku. 

 

• Przelotne myśli o popełnieniu samobójstwa myśli przemijające i bez tendencji do realizacji. 

 

• Utrzymujące się myśli o popełnieniu samobójstwa – mogą dominować w treściach myślenia, choć niekoniecznie w wypowiedziach, danej osoby. 

 

• Tendencje samobójcze ze szczegółowym planem dotyczącym okoliczności podjęcia próby samobójczej i działaniami zmierzającymi w tym kierunku np. gromadzenie leków, zakup potrzebnych narzędzi. 

 

• Próba samobójcza.

 

• Samobójstwo dokonane. 

 

Jak rozmawiać o samobójstwie aby nie zaszkodzić?* 

 

     Bardzo trudno jest udzielić jednoznacznych rekomendacji, w jaki sposób rozmawiać z osobą która przeżywa bądź tendencje samobójcze. Nieraz łatwiej jest powiedzieć o tym czego nie powinno się robić, a w wielu wypadkach gdy nie jesteśmy pewni swojej interwencji, warto powstrzymać się działania tylko okazać empatię. Można jednak wskazać na pewne rekomendacje odnoszące się do sposobu rozmowy osobą przeżywającą myśli bądź tendencje samobójcze: 

 

Stworzenie atmosfery zrozumienia i zaufania. Wykazanie się troską, empatią i uważnością na sygnały bólu psychicznego sprzyja przeformułowaniu przez cierpiącą osobę tego bólu z „niemożliwego do zniesienia” na „bardzo trudny do zniesienia, ale możliwy do przetrwania”.

 

Należy próbować przywrócić nadzieję i wyzwalać w cierpiącej osobie poczucie skuteczności i tego, że może odzyskać kontrolę nad poszczególnymi aspektami swojego życia.

 

Warto omówić przyczyny i nasilenie bólu psychicznego cierpiącej osoby oraz rozważyć, czy i jak możemy na niego wpłynąć.

 

Warto pamiętać, że u osoby w kryzysie samobójczym mogą występować zaburzenia poznawcze powodujące, że przekonania oparte na błędnych założeniach, są uważane za słuszne. Często taka osoba nie ma możliwości spojrzenia na daną sytuację z innej albo z szerszej perspektywy. Wskazanie danej osobie nieprawidłowości w jej myśleniu oraz tego, jak niekorzystnie wpływają one na jej stan emocjonalny, może pomóc załagodzić kryzys. 

 

Należy podchodzić z ostrożnością do zapewnień takiej osoby, że kryzys już minął. 

 

Nie należy: pouczać, moralizować obwiniać, krytykować. Działanie takie powodują, że osoba, która podzieliła się swoimi trudnymi przeżyciami, czuje się oceniana i nierozumiana, co może ją zniechęcić do dalszego kontaktu. 

 

Należy także unikać gwałtownego reagowania krzykiem lub płaczem, ponieważ jeżeli osoba ta zauważy, że przyczynia się do naszej rozpaczy czy lęku, również może wycofać się z kontaktu, nie chcąc sprawić nam przykrości. Takie reakcje mogą potwierdzić obawy osobie w kryzysie co do sensu dzielenia się swoimi przeżyciami z najbliższymi i ugruntować w niej poczucie samotności. 

 

Nie należy dawać banalnych rad ani wypowiadać nadmiernie optymistycznych frazesów, ponieważ może to w osobie cierpiącej budzić irytację, złość i potęgować poczucie niezrozumienia. 

 

Nie ma sensu wdawać się w dyskusję na temat metod samobójstwa i przytaczanych przez tą osobę walorów samobójstwa. 

 

Należy uważać na pułapkę tajemnicy – nie możemy zapewnić osoby z myślami samobójczymi, że zachowamy te informacje dla siebie, na przykład po to, by dowiedzieć się więcej szczegółów. Nie możemy też dochować tajemnicy, ponieważ taki stan zawsze należy skonsultować z profesjonalistą zajmującym się zdrowiem psychicznym. Z kolei utrata zaufania osoby, z którą rozmawiamy, może skutkować tym, że w ewentualnym kolejnym kryzysie nie zdecyduje się na powiedzenie bliskim o swoich myślach i odczuciach. 

 

Nie należy pozostawiać takiej osoby bez opieki. 

 

Nie należy prowokować - komunikaty tego typu: „chcesz to się zabij” czy też „jak ktoś chce się zabić to o tym nie mówi”, są absolutnie przeciwwskazane i bardzo szkodliwe. Również żarty, nawet jeżeli w założeniu mają nieco rozładować powagę atmosfery, także są zdecydowanie niewskazane. Występowanie myśli czy tendencji samobójczych u danej osoby jest zawsze bardzo poważną sprawą i tak należy je traktować. 

 

*więcej: Koweszko T. Zatrzymać samobójstwo. Poradnik dla rodzin i bliskich. Wydawnictwo MEDYK. Warszawa 2019. 

 

Dużo informacji znajduje się na stronie: www.samobojstwo.pl